چارلس بوئلن

1. پردھان منتری جسٹن ٹروڈو دے کاماگاٹا مارو حادثے بارے ہاؤس آف کامن وچ معافی منگن توں پہلاں 3 اگست 2003 نوں اس ویلے دے پردھان منتری سٹیون ہارپر نے وی سری پارک وچ 8000 لوکاں، جو بہتا کرکے پنجابی پچھوکڑ توں سن، دے اکٹھے دے ساہمنے اسے حادثے بارے اک معافی منگی سی جہدے کرکے اسدی بڑی الوچنا وی ہوئی سی کہ اس نوں ایہہ معافی ہاؤس آف کامن وچ جا کے منگنی چاہیدی سی۔
مئی 2008 وچ ہارپر نے کینیڈا دے جدی-پشتی لوکاں توں ہاؤس کامن معافی منگدیاں کیہا سی، ''کینیڈا دے جدی پشتی وسنیک لوکاں نال ساڈے رشتے وچ اس نال (معافی منگن نال) بہتری آئی ہے۔''
22 جون 2006 نوں ہارپر سرکار نے کینیڈا دے ہاؤس آف کامن اندر 'پورن معافی' منگی چینی آواسیاں توں اس گلّ لئی کہ اوہناں اتے کینیڈا سرکار نے جو ہیڈّ ٹیکس لایا سی اوہ غلط سی تے ایہہ ٹیکس اوہناں نوں جنہاں نے دتا سی جاں جو نہیں رہے اوہناں دیاں ودھواواں نوں واپس وی کیتا گیا۔
2. جس ویلے ٹروڈو نے کاماگاٹا مارو گھٹنا بارے معافی منگ لین دے ارادے دا اعلان کیتا تاں کیہا کہ اوہ ایہہ معافی 'سکھ' بھائیچارے کولوں ہاؤس کامن وچ منگیگا۔ اوہ نے کیہا کہ، 'ایہہ کاروائی درست ہوویگی تے ہاؤس آف کامن وچ ہی ایہہ گلّ کیتی جانی ٹھیک ہوویگی۔' معافی کیہدے توں منگی جانی چاہیدی ہے ایہدے وچ سودھ معافی منگن دے دوران کر لئی گئی سی۔
ہارپر تے ٹروڈو دوہاں نے ہی آپو اپنی معافی منگن جاں منگن دا اعلان سری تے اؤٹوا وچ وساکھی دے سماگماں دوران کر دتا سی۔ میڈیا اتے سرکار وساکھی دے تیوہار نوں سکھاں دا تیوہار دسدے ہن جو حقیقی طور تے صحیح گلّ نہیں کیونکہ وساکھی دا تیوہار سارے ہندوستان بھر وچ نویں سال دے طور تے کسے نہ کسے شکل وچ اپریل دے مہینے وچ ہر دھرم دے لوک مناؤندے ہن۔ اس تیوہار دا سبندھ ہاڑی دی فصل پکن دے نال جڑیا ہویا ہے تے فصل دی واڈھی دے جشن مناؤن لئی ایہہ تیوہار بڑے پرانے ویلیاں توں ساؤتھ ایشیا وچ چلیا آ رہا ہے۔
کینیڈیئن حکومتاں ولوں دھرم اپر زور دینا برطانوی سامراج دی لوکاں دھرم، نسل اتے فرقو ادھار تے ونڈ کے ''پاڑو تے راج کرو'' دی نیتی نوں برقرار رکھن لئی ہے۔ ایہہ گلّ سوچن والی ہے کیونکہ ہندوستانی سٹیٹ حالے وی لوکاں نوں دھرم، نسل، فرقہ پرستی تے فرقو ہنسا ورت کے حق دی لڑائی توں گمراہ کرن دے راہ چل رہی ہے۔ لوکاں دے آرتھک، سیاسی تے سماجی مثلیاں نوں سلجھاؤن لئی سٹیٹ اج وی کجھ نہیں کر رہی اتے لوکاں نوں پھائنینشل کیپیٹل دے جولے ہیٹھ نرڑی رکھ رہی ہے۔
کاماگاٹا مارو جہاز دے مسافر سکھ وی سن، ہندو وی سن تے مسلمان وی سن اتے مکھ طور غدری سن جو ہندوستان دی آزادی لئی سنگھرش کرن والے لوک سن۔ ٹروڈو ولوں سکھاں اتے اوہناں نال ہوئے دھکے اتے زور دینا جانبجھّ کے کیتی گئی ماڑی گلّ ہے کیونکہ اجیہا کرنا سامراج دی پاڑو تے راج کرو دی نیتی اتے چلنا ہے، لوکاں نوں دھرم اتے فرقے دے ادھار ونڈنا تے کمزور کرنا ہے تے دھناڈھاں دے لوٹو راج ہیٹھ بنہی رکھنا ہے۔
حاکم لانے ولوں اس گلّ تے زور دینا کہ کاماگاٹا مارو گھٹنا دے شکار ہون والے اک وشیش دھرم نال سبندھ رکھن والے سن، ذرا سوچن والی گلّ ہے۔ اس ویلے جو کجھ عراق، سیریا، لبیا، فلسطین، افغانستان، پاکستان اتے سینٹرل تے پچھمی ایشیا اتے اتری افریقہ دے ہور کئی تھائیں ہویا ہے جاں ہو رہا ہے اسدی دی ذمیواری جاں سروت ''پرانے چلے آؤندے دھارمک متبھیداں'' نال جوڑیا جا رہا ہے جو کہ اک غلط گلّ ہے۔ حقیقت ایہہ ہے کہ اس خطے وچ دھارمک فٹّ پاؤن والے اتے بھڑکاؤن والے امریکی سامراج دے پالتو ہن تے ساتھی ہن جنہاں نوں امریکی سامراج مائک اتے جتھیبندک مدد دندا ہے تانکِ اس خطے دے لوکاں وچ فٹّ پا کے لٹّ جاری رکھی جاوے جویں برطانوی بستیواد سارے ساؤتھ ایشیا وچ کردا رہا سی۔
نہ مکن والی جنگ دی گھناؤنی ہنسا، ہتھیاربند قبضے بازی، ڈرون بازی، اندھادھند بمباری آدی، نوں امریکی سامراج نے اک عامَ جہی گلّ بنا رکھیا ہے تے اسدا الزام اس جاں اس ''دہشتی'' گروپ سر لا دتا جاندا ہے۔ پاڑو تے راج کرو دی نیتی اتے ہنسا دا ایہو جیہا ننگا ناچ ساؤتھ ایشیا وچ برطانوی بستیوادی راج ویلے وی ہندا رہا سی خاص کر لارڈ ماؤنٹبیٹن دے راج دے آخری سمیاں وچ جدوں برطانوی پولیس تے فوج نے پنجاب تے بنگال دی ونڈ ویلے خوفناک فرقو خون خرابے نوں اکسایا اتے قتل عام جتھیبند کرکے ہور بھڑکایا سی۔ اس خون خرابے وچ لکھاں لوکاں دیاں جاناں گئیاں، لوکاں دے گھر-گھاٹ برباد ہو گئے اتے سبھ کجھ اجڑ گیا۔ لکھاں دی تعداد وچ لوکاں نوں ہجرت کرنی پئی۔
برطانوی سامراج سمجھدا سی کہ ہندوستان وچ ''برطانوی جائداد دے حق تے برطانوی اثر رسوخ'' نوں محفوض کرن لئی تے ہندوستان دے لوکاں نوں آرتھک تے سماجی انقلاب دے راہ پین توں روکن لئی اوہناں نوں ونڈنا، پاڑنا اتے فرقو ہنسا دے خون خرابے وچ ڈوبنا ضروری سی۔
3. ٹروڈو اتے ہارپر دیاں معافیاں کینیڈا دے لوکاں دی ایکتا کرن اتے لوکاں دے مثلیاں دے حلّ وچ کی مدد کردیاں ہن؟ جنہاں بھائیچاریاں توں معافی منگی گئی ہے اوہناں دے مثلیاں دے حلّ وچ ایہہ کی مدد کردیاں ہن؟ کینیڈا دے جدی لوکاں توں منگی گئی معافی اس پکھنڈبازی دی اگھی مثال ہے۔ اج اتاواپسکات لوکاں دے نوجواناں وچ جو آتمگھات ہو رہے ہن اس دے حلّ وارے حاکم لانا بیٹھا ہتھ ملی جاندا ہے جد کہ نوجوان خود کہہ رہے ہن کہ اوہناں نوں چنگے سکول چاہیدے ہن، کھیڈن ملہن دے وسیلے چاہیدے ہن، چنگا ارتھ چارا چاہیدا ہے جو نوکریاں اتے گھراں لئی حالات بہتر کرے تے اوہناں دی قوم ترقی ہو سکے۔
آپ کجھ نہ کرن تے مثلیاں دی ذمیواری کینیڈیئن لوکاں اتے سٹن دی حاکم لانے دی نیتی دا مقصد سرکاری حلقیاں دے سوارتھی ہتاں نوں لکاؤنا ہے تے ایہہ نیتی جدی لوکاں نوں اپنے قومی علاقیاں وچ اجاڑ کے ہور کتے چلے جان لئی مجبور کرن دی ہے تے اوہناں دی دھرتی دے قدرتی خزانیاں نوں ہڑپن دی ہے۔
4. پنجابی پچھوکڑ دے کجھ ویکتیاں نوں سرکاری عہدے دتے گئے ہن تے کجھ ٹروڈو دے منتری منڈل وچ وزیر وی بنائے گئے ہن۔ کینیڈیئن سرکار وچ ایہہ شمولیت بستیواد دی خاص بندیاں نوں عہدے بخشن دی پرانی نیتی دا حصہ ہے جس نوں ورت کے اوہ گھٹّ گنتی لوکاں دی حقاں دی جدوجہد نوں نقصان پہنچاؤندے ہن۔
بھوگولک سیاست دے نقطے توں ویکھیئے تاں ایہہ اینگلو-امریکن فرنٹ وچ انڈیا نوں اک جونیئر پارٹنر دے طور تے شامل کرن ولّ اشارہ کردی ہے۔ ایہہ سامراجی گٹھجوڑ صدر اوباما دی ایشیا دی بھوگولک سیاست دا دھرا ہے جسدا مقصد چین تے اتری کوریا نوں اکلے کرکے اتھے دے نظام بدلنے اتے روس تے انڈیا دے سبندھاں وچکار پھانا ٹھوکنا ہے تے اسدے واسطے ہی امریکہ دیاں ملکوں باہر فوجاں دا سٹھّ فی صدی حصہ اس خطے وچ تعینات ہے۔
5. سماج-ورودھی مہم دے اس دور وچ پنجابی پچھوکڑ دے کینیڈیئن ورکراں دے مصلے وی اوہو ہی ہن جو ہور کینیڈیئن ورکراں دے ہن۔ بی.سی. دی لکڑ دی صنعت دا ملیامیٹ ہون نال تے ہور مینوپھیکچرنگ صنعت گھٹ جان کرکے پنجابی پچھوکڑ دے اتے ہور مزدوراں دیاں چنگیاں تنخواہاں والیاں نوکریاں ہزاراں دی تعداد وچ ختم ہو گئیاں ہن اتے گھٹّ تنخواہاں والیاں سروس جوب وی مسیں ہی ملدیاں ہن۔ ٹیکسیاں چلاؤن تے سروس سیکٹر وچ کم کرن والے ہور ورکراں دیاں نوکریاں وی جا رہیاں ہن تے اوہناں دی آمدنی تھلے جا رہی ہے۔ ایشیئن پچھوکڑ والے کامے حالے وی تھوڑھی تنخواہ والیاں اتے ماڑیاں موٹیاں نوکریاں جویں کہ گھریلو کم، سینئر ہوم ، ہسپتالاں ، ایئرپورٹاں ، دفتراں وچ صفائی وغیرہ دے کم تے نربھر کرن لئی مجبور ہن خاص کر عورتاں۔
6. ایہہ سدھانت تے وچاردھارا پیش کیتی جا رہی ہے کہ کینیڈا ہن بھانت بھانت دے لوکاں دا دیش ہے جتھے سارے آپو اپنی پہچان اتے شناخت توں خوش ہن، جو دھارمک تے لنگ اتے آدھارت ہے۔ اس وچاردھارا تے سدھانت دا مقصد کینیڈیئن لوکاں نوں پاڑنا تے آپو اپنے گیٹو وچ بیٹھے رہن لئی کہنا ہے تاں کہ اوہ اپنے حقاں دی لڑائی دی گلّ نہ کرن تے دھناڈھاں دیاں موجاں لگیاں رہن۔ ایسے ویلے ساری مزدور جماعت اتے حملہ کیتا جا رہا ہے۔ اوہناں دیاں نوکریاں، تنخواہاں اتے جیون معیار اتے حملہ تیز ہو رہا ہے تے آرتھک طور کسے نوں کوئی حفاظت نہیں۔
7. کینیڈا دی کنپھیڈریشن دی 150ویں ورھے گنڈھ آؤن والی ہے تے اس ویلے ماڈرن نیشن بلڈنگ پروجیکٹ اک بہتی ہی ضروری کم بن گیا ہے۔ مزدور جماعت اک قوم بنے تے پربھوستا لوکاں دے ہتھ ہونی بہت ہی لازمی ہے۔ وڈیاں وشو ویاپک اجاریداریاں تے فری ٹریڈ دے غلبے ہیٹھ لوکاں دے حق لتاڑے نہیں جانے چاہیدے۔ نسل، دھنّ دولت اتے اثر رسوخ دے ادھار تے حق دین جاں نہ دین دی پرانی بستیوادی تے فرقو ریت لئی اج کینیڈا وچ کوئی تھاں نہیں ہونی چاہیدی۔ کوئی کی کر سکدا ہے جاں نہیں کر سکدا ایہدا فیصلہ لوک کرنگے۔ ایہو جہے ادارے تے سنستھاواں بنائیاں جان جو لوکاں دے حقاں دی ضامنی دین۔ بیتے سمیں دیاں بے انصافیاں لئی معافی منگ لینی کسے مصلے دا حلّ نہیں۔ لوکاں دے حقاں دی گرنٹی دے بغیر ایہو جہیاں معافیاں اک پھراڈ ہن ، پکھنڈبازی ہے۔
8. 1914 وچ کاماگاٹا مارو دے مسافراں اتے کینیڈا دی ساؤتھ ایشیئن مول دے لوکاں خلاف کیتے جرماں نوں مننا ایہہ سویکار کرنا ہے کہ اوہناں دے وارثاں، ساتھیاں، حامیاں اتے وشال مزدور جماعت دے ساہمنے کرن والے کم اجے پئے ہن۔ اپنے ایکے نال کینیڈیئن لوک اپنے ایجنڈے تے سیاست دے گرد اک لہر کھڑی کر سکدے ہن جو حقاں دی آدھونک پریبھاشا اتے ساریاں دے حق دی ڈٹ کے راکھی کر سکے۔ بیتے سمیں دی نسل وادی تے فرقو سیاست بازی تے جرماں نوں پکھنڈبازی تے دھوکھیبازی نال لکویا نہیں جا سکدا۔ کینیڈیئنا نوں کاماگاٹا مارو دے مسافراں دے حوصلے تے بہادری توں اتشاہ لے کے اپنے حقاں دی راکھی دی لڑائی تکڑے ہو کے لڑنی چاہیدی ہے تے اک نواں کینیڈا تعمیر کرنا چاہیدا ہے جو ساریاں دے حقاں دی ضامنی دیوے۔